1. იმსჯელეთ მამის სულიერ მდგომარეობაზე (თქვენი აზრით, რამ აიძულა იგი შვილებისთვის უკანასკნელი ლუკმა წაერთმია).
2. იმსჯელეთ იმ ვითარებაზე, რომელიც იხატება ამ ბავშვებისა და მამის გარშემო (მიაქციეთ ყურადღება გარემოსა და ადამიანებს)
3. თქვენი აზრით, რა არის ამ ნოველის მთავარი სათქმელი და რა მხატვრული საშუალებებით არის რეალიზებული?
ალბათ, იმაზე საშინელი არაფერია, როცა შენი ყოველი დღე იწყება და მთავრდება ფიქრით, რომ როგორმე კიდევ გაუძლო, როგორმე გადაურჩე გაჭირვების კიდევ ერთ დღეს...სწორედ ამ საზარელი განცდითაა გამსჭვალული მოცემული ნოველის მთავარი გმირის თითოეული დილა თუ საღამო. ჩვენ ვეცნობით ადამიანს, რომელიც არაბუნებრივ ვითარებაშია, რომელსაც შია, რომლის შვილებსაც შიათ. ვხედავთ ტრაგიკულ სახეს შიმშილისაგან გაწამებული ადამიანისა, რომელსაც შვილებიც მეტოქეებად მიუჩნევია, სიცოცხლისათვის, თავის გადარჩენისათვის გამწარებულ ბრძოლაში; მის დატანჯულ, დამძიმებულ, "მშიერ" გულში ახლა მხოლოდ შიმშილის ინსტინქტია, "ერთი ფიქრიც არ ჩნდებოდა თავში". სწორედ ამ ინსტინქტებს მიჰყავს ხოლმე ადამიანები ფატალურ შედეგებამდე, უჩვეულო ქმედებებამდე, იმ ნაბიჯებს ადგმევინებს, რომლებსაც ადამიანი ჩვეულებრივ სიტუაციაში არ გადადგამდა. ამ შემთხვევაში კი შიმშილს მიჰყავს იმ მდგომარეობამდე ადამიანი, რომ სრულიად გაუაზრებლად მოქმედებს. ნუთუ ჩვეულებრივ ყოფაში არსებობს მამა, რომელიც ბავშვებს ბოლო ლუკმას შეუჭამს? ეს უბრალოდ შიშია დაღუპვისა, ამ შიშმა, ცარიელმა კუჭმა გააჩინა თვითგადარჩენის ინსტინქტი, რომელმაც აიძულა საბრალო კაცი ბავშვებისთვის წაერთმია უკანასკნელი ლუკმა...
საყურადღებოა ასევე გარემო, რომელშიც ამბავი ვითარდება. ჩვენ თავდაპირველად მხოლოდ ნათლიას ვეცნობით, რომელიც დიდი გაჭირვებით იმეტებს ნახევარ ჯამ ფქვილს საბრალო ოჯახისათვის. ამ ნათლიის სახის ნათელსაყოფად და ოჯახის გარშემო არსებული ვითარების გასაგებად კი ფინალია საინტერესო. მას შემდეგ, რაც მამა თავს იკლავს, როგორია გარშემომყოფების რეაქცია? უზარმაზარი ტრაგედია მოხდა, ახალგაზრდა კაცმა თავი ჩამოიხრჩო თავი, მაგრამ არავის, არც ნათლიას და არც მეზობელს, მისი დარდი არ აქვს. არავინ ამბობს საწყალი როგორი უბედური იყო, როგორი ცხოვრება ჰქონდა, ეს რა გადაიტანაო..ამის ნაცვლად ნათლიას იმის ეშინია, რომ მას არ გააზრდევინონ ბავშვები და მეზობელი შიშობს, რაიმე არ დაბრალდეს მას: "რაღა ჩემი ბაწრით ჩამოიხრჩო თავი ამ ოჯახქორმა!" ამდენად, გარემო გულგრილი, უხეშია. ადამიანები მხოლოდ საკუთარ თავზე ფიქრობენ და ეს ეგო თვალებს უხვევს, თვალებს, რომლითაც მათ სხვისი უბედურება უნდა დაინახონ და გულთან მიიტანონ...
მართალია, მამამ საშინელი ცოდვა ჩაიდინა, თუმცა ამ ცოდვის სიმძიმეს თავიდანვე ვერ აანალიზებს. იგი უმცროს ბავშვთან დიალოგის მერე იცვლება, როდესაც პატარა ეუბნება მამას "მომეცი...არ გაგამხელ"...სწორედ ამ მომენტიდან ხედავს, რომ არა მხოლოდ თვითონ დაიდო უზარმაზარი ცოდვა, არამედ თავის შვილშიც ცოდვა დაბადა. სწორედ ახლა ხედავს ყველაზე უკეთ მთელ სიმძიმეს მათი მდგომარეობისა...ამდენად, მწერალმა ამ ნოველაში გამოგვცა სულიერი დაცემა მზრუნველი მამისა, უდიდესი ტრაგედია ადამიანების სულისა, გვაჩვენა, როგორ ანადგურებს ცხოვრების სისასტიკე, გაჭირვება ზნეობრივ სიმტკიცეს. აქ გადმოცემულია, როგორ ეგოისტურად იქცევიან ადამიანები ყველაზე კრიტიკულ სიტუაციებშიც კი, სადამდე შეიძლება დასცეს რეალობის დაუნდობლობამ ადამიანი, რად გადააქციოს და რა გააკეთებინოს...
ნიკო ლორთქიფანიძის მხატვრული სამყარო ნაწარმოებებისა ერთიორად საინტერესოა. პირველ რიგში, საინტერესოა სათაური "ტრაგედია უგმიროთ" - სავარაუდოდ, იმიტომ, რომ ნამდვილი გმირი ტრაგედიისა არ ჩანს. ის კულისებშია და იქიდან ათამაშებს ადამიანებს. ეს "გმირი' არის შიმშილი, რომელსაც ადამიანი ამ მდგომარეობამდე მიჰყავს. როგორც იმპრესიონისტული მწერლობის ნიმუშში, ამ ნოველაში შექმნილია კონკრეტული განწყობილება, შტრიხები, ფრაგმენტები აფიქსირებს შთაბეჭდილებას. მწერალი შეგნებულად არღვევს სინტაქსის ნორმებს, ყველაფერი დანაწევრებულია, დამოკლებულია. დამახასიათებელია ასევე სახელდებითი წინადადებები - "ჭადი, ბავშვები, ხარი". ეს სამი სიტყვა სრულიად საკმარისია, რომ მამის უმძიმესი სულიერი მდგომარეობა დავინახოთ, რომ აღვიქვათ მისი დანაწევრებული, დახლეჩილი ცნობიერება. "ჭადის სუნმა მამაც აიტაცა. კეციდან ჭადი აიღო, გატეხა, გასაგრილებლად დაბერა და "გასასინჯათ" ლუკმა პირში ჩაიდვა" - საოცარია ამ წინადადებების დინამიკურობა, ექსპრესია, რომელიც უეცრად ცოდვის შემსწრედ გვაქცევს.
2. იმსჯელეთ იმ ვითარებაზე, რომელიც იხატება ამ ბავშვებისა და მამის გარშემო (მიაქციეთ ყურადღება გარემოსა და ადამიანებს)
3. თქვენი აზრით, რა არის ამ ნოველის მთავარი სათქმელი და რა მხატვრული საშუალებებით არის რეალიზებული?
ალბათ, იმაზე საშინელი არაფერია, როცა შენი ყოველი დღე იწყება და მთავრდება ფიქრით, რომ როგორმე კიდევ გაუძლო, როგორმე გადაურჩე გაჭირვების კიდევ ერთ დღეს...სწორედ ამ საზარელი განცდითაა გამსჭვალული მოცემული ნოველის მთავარი გმირის თითოეული დილა თუ საღამო. ჩვენ ვეცნობით ადამიანს, რომელიც არაბუნებრივ ვითარებაშია, რომელსაც შია, რომლის შვილებსაც შიათ. ვხედავთ ტრაგიკულ სახეს შიმშილისაგან გაწამებული ადამიანისა, რომელსაც შვილებიც მეტოქეებად მიუჩნევია, სიცოცხლისათვის, თავის გადარჩენისათვის გამწარებულ ბრძოლაში; მის დატანჯულ, დამძიმებულ, "მშიერ" გულში ახლა მხოლოდ შიმშილის ინსტინქტია, "ერთი ფიქრიც არ ჩნდებოდა თავში". სწორედ ამ ინსტინქტებს მიჰყავს ხოლმე ადამიანები ფატალურ შედეგებამდე, უჩვეულო ქმედებებამდე, იმ ნაბიჯებს ადგმევინებს, რომლებსაც ადამიანი ჩვეულებრივ სიტუაციაში არ გადადგამდა. ამ შემთხვევაში კი შიმშილს მიჰყავს იმ მდგომარეობამდე ადამიანი, რომ სრულიად გაუაზრებლად მოქმედებს. ნუთუ ჩვეულებრივ ყოფაში არსებობს მამა, რომელიც ბავშვებს ბოლო ლუკმას შეუჭამს? ეს უბრალოდ შიშია დაღუპვისა, ამ შიშმა, ცარიელმა კუჭმა გააჩინა თვითგადარჩენის ინსტინქტი, რომელმაც აიძულა საბრალო კაცი ბავშვებისთვის წაერთმია უკანასკნელი ლუკმა...
საყურადღებოა ასევე გარემო, რომელშიც ამბავი ვითარდება. ჩვენ თავდაპირველად მხოლოდ ნათლიას ვეცნობით, რომელიც დიდი გაჭირვებით იმეტებს ნახევარ ჯამ ფქვილს საბრალო ოჯახისათვის. ამ ნათლიის სახის ნათელსაყოფად და ოჯახის გარშემო არსებული ვითარების გასაგებად კი ფინალია საინტერესო. მას შემდეგ, რაც მამა თავს იკლავს, როგორია გარშემომყოფების რეაქცია? უზარმაზარი ტრაგედია მოხდა, ახალგაზრდა კაცმა თავი ჩამოიხრჩო თავი, მაგრამ არავის, არც ნათლიას და არც მეზობელს, მისი დარდი არ აქვს. არავინ ამბობს საწყალი როგორი უბედური იყო, როგორი ცხოვრება ჰქონდა, ეს რა გადაიტანაო..ამის ნაცვლად ნათლიას იმის ეშინია, რომ მას არ გააზრდევინონ ბავშვები და მეზობელი შიშობს, რაიმე არ დაბრალდეს მას: "რაღა ჩემი ბაწრით ჩამოიხრჩო თავი ამ ოჯახქორმა!" ამდენად, გარემო გულგრილი, უხეშია. ადამიანები მხოლოდ საკუთარ თავზე ფიქრობენ და ეს ეგო თვალებს უხვევს, თვალებს, რომლითაც მათ სხვისი უბედურება უნდა დაინახონ და გულთან მიიტანონ...
მართალია, მამამ საშინელი ცოდვა ჩაიდინა, თუმცა ამ ცოდვის სიმძიმეს თავიდანვე ვერ აანალიზებს. იგი უმცროს ბავშვთან დიალოგის მერე იცვლება, როდესაც პატარა ეუბნება მამას "მომეცი...არ გაგამხელ"...სწორედ ამ მომენტიდან ხედავს, რომ არა მხოლოდ თვითონ დაიდო უზარმაზარი ცოდვა, არამედ თავის შვილშიც ცოდვა დაბადა. სწორედ ახლა ხედავს ყველაზე უკეთ მთელ სიმძიმეს მათი მდგომარეობისა...ამდენად, მწერალმა ამ ნოველაში გამოგვცა სულიერი დაცემა მზრუნველი მამისა, უდიდესი ტრაგედია ადამიანების სულისა, გვაჩვენა, როგორ ანადგურებს ცხოვრების სისასტიკე, გაჭირვება ზნეობრივ სიმტკიცეს. აქ გადმოცემულია, როგორ ეგოისტურად იქცევიან ადამიანები ყველაზე კრიტიკულ სიტუაციებშიც კი, სადამდე შეიძლება დასცეს რეალობის დაუნდობლობამ ადამიანი, რად გადააქციოს და რა გააკეთებინოს...
ნიკო ლორთქიფანიძის მხატვრული სამყარო ნაწარმოებებისა ერთიორად საინტერესოა. პირველ რიგში, საინტერესოა სათაური "ტრაგედია უგმიროთ" - სავარაუდოდ, იმიტომ, რომ ნამდვილი გმირი ტრაგედიისა არ ჩანს. ის კულისებშია და იქიდან ათამაშებს ადამიანებს. ეს "გმირი' არის შიმშილი, რომელსაც ადამიანი ამ მდგომარეობამდე მიჰყავს. როგორც იმპრესიონისტული მწერლობის ნიმუშში, ამ ნოველაში შექმნილია კონკრეტული განწყობილება, შტრიხები, ფრაგმენტები აფიქსირებს შთაბეჭდილებას. მწერალი შეგნებულად არღვევს სინტაქსის ნორმებს, ყველაფერი დანაწევრებულია, დამოკლებულია. დამახასიათებელია ასევე სახელდებითი წინადადებები - "ჭადი, ბავშვები, ხარი". ეს სამი სიტყვა სრულიად საკმარისია, რომ მამის უმძიმესი სულიერი მდგომარეობა დავინახოთ, რომ აღვიქვათ მისი დანაწევრებული, დახლეჩილი ცნობიერება. "ჭადის სუნმა მამაც აიტაცა. კეციდან ჭადი აიღო, გატეხა, გასაგრილებლად დაბერა და "გასასინჯათ" ლუკმა პირში ჩაიდვა" - საოცარია ამ წინადადებების დინამიკურობა, ექსპრესია, რომელიც უეცრად ცოდვის შემსწრედ გვაქცევს.
No comments:
Post a Comment